Mỗi một cá nhân khi bước chân vào trong đời sống xã hội, các cá nhân sẽ thực hiện các hành động xã hội để tương tác với những người khác nhau từ đó tạo dựng mối quan hệ xã hội với những người này. Trong mối tương quan giữa các quan hệ xã hội đó, cá nhân xác lập được vị thế xã hội của mình trong không gian xã hội. Vị thế, trả lời cho câu hỏi "bạn là ai?" và chỉ ra chỗ đứng của các cá nhân trong không gian xã hội tưởng tượng đó.

Trong các hoàn cảnh giao tiếp thông thường, khi người ta chưa biết bạn là ai, họ sẽ có xu hưởng hỏi các thông tin về bạn như: Bạn tên là gì ? Bạn người ở đâu ? Bạn đang làm gì để sinh sống ? Bạn quen người này người kia như thế nào ? ... Nhưng đôi khi họ cũng chỉ dựa vào quan sát vẻ bề ngoài của bạn để đưa ra các thông tin sơ khai nhất về bạn. Các thông tin này sẽ cung cấp cho người nghe một hình dung sơ bộ về bạn, phần nào giúp họ phán đoán được bạn là ai và đang ở đâu trong không gian xã hội này.

Tuy chúng ta thường nói "không nên đánh giá cuốn sách qua chiếc bìa của nó" song trên thực tế, người ta sẽ dựa vào vị thế hiện tại của bạn để đưa ra hành xử phù hợp vị thế hiện tại của bạn. Nếu bạn trông có vẻ là một người sang trọng và lịch thiệp, các nhân viên bảo vệ ở khách sạn 5 sao sẽ không làm khó bạn ; nhưng nếu bạn ăn mặc quá tuềnh toàng - có thể bạn sẽ gặp rắc rối khi bước vào những nơi sang trọng. Bất kể bạn thực sự là ai đi chăng nữa, vào thời điểm đầu tiên người ta cũng sẽ dựa trên vị thế của bạn để ứng xử.

Kế đến, mỗi cá nhân có thể nắm giữ một hoặc nhiều vị thế xã hội. Điều này phụ thuộc vào mối tương quan giữa bạn với những người khác. Ở nhà bạn là một người cha rất tình cảm, ra đường đi nhậu thì bạn là "anh em chí cốt" của các đồng nghiệp khác, tới cơ quan làm việc bạn là một người sếp khó tính nhưng khi gặp bố mẹ, bạn lại chỉ là đứa con thơ chưa biết tự chăm sóc bản thân ... Và nhìn chung, vị thế xã hội thường bao gồm 3 loại sau: vị thế gán cho (sinh ra đã có) ; vị thế đạt được (nỗ lực mới có) và vị thế chủ chốt (vị thế mà bạn sử dụng chủ yếu để tương tác với người khác.

Vị thế xã hội có quan hệ mất thiết tới vai trò xã hội, song trong khuôn khổ bài viết này mình sẽ chia sẻ về vị thế xã hội trước đã nhé ^^

---

---

Huế, 5:05 PM 9/24/2024

(*) Bài viết nằm trong khuôn khổ của Mini project "SI1M" (Sociology in 1 minute | Xã hội học trong 1 phút). Vui lòng trích nguồn khi sử dụng bài viết.

---

Media Team, Sociology Hue - HUSC

Content & Design: Tuấn Long